Türk Dünyasına Hizmet veya Ali Şamil Mirası “Bibliyografik Endeks”de / Doç. Dr. Sönmez Abbaslı
Bu günlerde sadece Azerbaycan`da değil, aynı zamanda ülkemiz dışında da bilinen, yazıları kültürel-sosyal ve bilimsel yaşamda önemli rol oynayan Ali Şamil`in “Bibliyografik Endeksi” yayınlandı.Kitabı düzenleyen Naile ASKER, editörü Ramiz ASKER`dir. Metin tasarımı Nizami Alisoy tarafından yapılmıştır.
Hayatının kamillik zirvesine ulaşan bir bilim insanının bibliyografyası, çalışmasının ciddiyetini ve bağlılığını ortaya koyar. 1.000’den fazla kaynak içeren “Bibliyografik Endeks”de, bilim adamının 18 kitabı yer alır. “Türk Halklarının Tanınmış Adamları” da dahil olmakla, “Uygur, Gagauz, Kuzey Kafkasya Türklerinin Folkloru ve Edebiyatı”, “Ahıskalı Hasta Hasan”, “Kırım Sevgisi”, “Colan Türkmanları” (folklor ve etnografik örnekler), “Çıldırlı Aşık İrfani” (Şiirleri, hakkındaki destanlar ve efsanler), “Türkçülüğün Kurbanları (Kazakistan)” kitaplarından göründüğü gibi, araştırmacının bilimsel hedefleri çoğunlukla Türk dünyası ve Türk halklarıdır.
Ali Şamil`in kitaplarına baktığımızda büyük şairin Emin Abid`e hayranlığı “Gültekin-Emin Abid. Buzlu Cehennem”, “Emin Abid. Azerbaycan Türklerinin Edebiyat Tarihi” kitaplarından, yanı sıra eski destanımız Köroğlu`ya baş vurarak “Köroğlu Destanı (Ali Kamali arşivindeki versiyonlar)” kitabından belli oluyor. “İlk Türkoloji Kongresi: Görünen ve Görünmeyen Tarafları. Bilimsel Oturum Bildirileri” gibi çok değerli 11 derleme kitabından bahsetmeye değer.
Araştırmacı Ali Şamil Türk dili, tarihi vb. ile ilgili yazılmış 21 kitabaeditörlük yapmıştır. Buna örnek olarak, “Novruzov İ. Azerbaycan Kartı (İran Hatıraları), “Mahtumkulu Firaki. Seçilmiş eserler”, “Molla Nefes. Bu yere geldim”,“Asker R. Bağımsızlık Dönemi Azerbaycan Edebiyatı” kitaplarını göstere biliriz.
Ali Şamil, Azerbaycanca ve Rusça çok sayıda makale, bildirilerin yazarıdır, onlar da “Bibliyografya Endeks”de yer almıştır. Şunu da belirtmek gerekir ki, araştırmacı Ali Şamil hem yerli, hem de yabancı- Arnavutluk, Abhazya, Irak, İran, İsveç, Kazakistan, Kırgızistan, Güney Kore, Kırım, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Kosova, Moldova, Özbekistan, Rusya Federasyonu ─ Altay, Başkurdistan, Dağıstan, Karaçay-Çerkesya, Rusya, Tataristan, aynı zamanda Türkiye, Türkmenistan ve Ukrayna’da çeşitli basınlarda 800’den fazla makale yayınladı.
Kitapta, TRT ve Halk Radyosu’nun “Korkut Ata” programındaki programlar alfabetik olarak sıralanmaktadır. Bu yayınlar Azerbaycan, Doğu ve Batı Türkistan, Kırım, Gagauz Toprakları ve Balkanlar, Kuzey Kafkasya ve Sibirya bölgelerini kapsamaktadır. Toplamda, kitapta 200’den fazla linkyer alır.
“Bibliyografik Endeks”den de belli olduğu gibi, araştırmacı Ali Şamil’in 1991-2011 yıllarında hem yerel hem de yabancı – Rusya ve Türkiye medyasında sosyal ve politik içerikli 10 röportajı yayınlanmıştır. Yazarın, “Ermenistan Demiryolunu Kapattı, Nahçivan Açlığa Mahkum mu?”, “Türk Dünyasında Kıbrıs`ın Öz Yeri Var” vb. röpörtjları büyük ilgi gördü.
Ali Şamil, hayatı boyunca birçok bilimsel ve yayıncı makaleye kaynak olan az sayıda araştırmacılardan biridir. Kitabın sonunda, 1980’lerden günümüze kadar çeşitli gazete ve dergilerde araştırmacının hayat ve şahsiyetini anlatan 100’den fazla makalenin kaynakları gösterilmiştir.
Son olarak, bilgelik zirvesine yükselen, fedakarlığı, çalışkanlığı, yeteneği ile tanınan aydınlarımızdan biri olan Ali Hüseyin oğlu Şamilov`un (Ali Şamil) “Bibliyografik Endeks” inin yayınlanması sadece Azerbaycan`a değil, tüm Türk dünyasına paha biçilmez bir katkıdır. Kitaptan da görebileceğiniz gibi, Ali Şamil’in yazılarının kapsamı sonsuzdur.Sadece Azerbaycan’ın tarihi, edebiyatı, dili, folkloru ve kültürüyle sınırlı kalmamış, aynı zamanda çalışmalarında diğer Türk halklarına da geniş yer vermiştir. Ali Şamil’in yaratıcılığındabu çalışmalar büyük ölçüde önemlilik arz ettiğini söylersek yanılmayız.
Bilindiği gibi Azerbaycanlı araştırmacıların aksine, Türkiye’de yaşayan genç araştırmacılar Rus edebiyatını kullanamazlar. Ali Şamil’in kitapları ve makaleleri çoğunlukla Latin alfabesiyle yazıldığı için, Türkiye’de yaşayan genç araştırmacılar için de kolay anlaşılmaktadır. Onlar bu yazıları yazarın sitesinden ve başka sitelerden indirerek faydalana bilirler.
Kuşkusuz, Türk dünyasına hizmet eden eserleri ile Ali Şamil hafızalarda hep yaşayacaktır. Yorulmayan araştırmacıya yaşamına ve yaratıcılık yoluna böyle devam etmesini, sağlık, sıhhat, afiyet diler, saygı ve şükranlarımızı sunarız.