Osmanlı’da Engelsiz Hayat / Amine Ateş Kabaktepe
Osmanlı kültürü engelli olan vatandaşına çok hassas davranmış, onların eğitim ve hayata kazandırılmaları için çeşitli kurumlar inşa etmiştir. Bunlardan biri “Osmanlı’nın Muhtacı Tertibatı”. Buraya gelip başvuran engellinin, durumuna göre padişah yardım elini uzatmıştır.
İkinci Abdülhamit İstanbul Dilsiz Mektebini açmış, daha sonra körler sınıfı buraya eklenmiştir. Ama Abdülhamit’in kurduğu bu engelli okulları 1926 yılında kapatılmıştır.
Engelli olmak bizim anladığımız manada, organları eksik, çaresiz bir insan değil, sarışın, esmer, kısa, uzun gibi çeşitlilik olarak ele alınmıştır. Engelli kişiler bakışlarla da, sözlerle de rencide edici muamele görmemişlerdir.
Osmanlı merhamet ve şefkat ile yoğrulmuş bir kültüre sahiptir. Bedensel ve zihinsel engelli halkına çok hassas yaklaşmış, onlara özel eğitim uygulayarak topluma kazandırmıştır. Engelliler için sayısız vakıflar kurmuştur. Görme engelliler için de vakıf ve medreseler oluşturmuştur. Medreselerde eğitim gören görme engelliler, hafız, müezzin, mevlithan olmuşlardır. bu meslekler onların geçimini sağlamalarına yardımcı olmuştur.
Sağır ve dilsizler de, eğitimlerini tamamladıktan sonra, sarayda padişahın, vezirin ve diğer devlet üst görevlilerinin yanında çalıştırılırlardı. Devlet sırlarını duyma gibi bir risk olmadığından böyle bir tercih yapılmıştı. Cüceler de ağır olmayan, fiziksel olarak kaldırabilecekleri görevlerde çalışmışlardı. Devlet kütüphaneleri de bunlardan biridir. Görevini iyi yapanlar daha üst mevkilere gelmişlerdir.
Ruhsal ve zihinsel engellilerin tedavi edildiği yerlere “Bimarhane” denilmekteydi. Ama zaman içinde bu kelime “Tımarhane” olarak değişikliğe uğramıştır.
Aynı yıllarda, ruhsal ve zihinsel engelliler Avrupa’da “içlerinde şeytan var” denilerek diri diri yakılırken, Osmanlı Devleti’nde ruhsal ve zihinsel engelliler müzik ve suyla tedavi ediliyordu.
Bu bilgilerden de anlaşıldığına göre, Osmanlı devleti, engellileri koruyup gözetmiş, dünyada medeniyetten bahseden barbarlara insanlık dersi vermiştir.